Sjóferðabænin

 

Sjóferðabænin

      Íslendingar hafa stundað sjómennsku á hafinu umhverfis landið svo lengi sem sögur fara af landi og þjóð.  Sjávarfang var og er nokkurnveginn forsenda þess að lifa af á þessum útnára og þarf ekki að fjölyrða um það.

     Allt frá landnámsöld og framundir miðja tuttugustu öld fóru þeir Guð almáttugur og sonur hans Jesús Kristur með öryggismál sjómanna.  Ekki ætla ég að dæma hvernig það gekk til, en víst er að um það eru skiptar skoðanir.  Almennt var þó álitið að það væri nokkurskonar náttúrulögmál að sjómenn færust og eingöngu Guðs mildi ef einhverjir komust af.

     Fiskiskip fyrri tíma voru lítil og aðbúnaður skipverja á þessum opnu fleytum ekki upp á marga fiska.  Sjóslys voru tíð og oft urðu mannskaðar þar sem jafnvel margir tugir sjómanna fórust sama daginn þrátt fyrir að hafa signt sig og haft yfir sjóferðabænina samviskusamlega yfir áður en lagt var í´ann í Jesú nafni. 

     Sjóferðabænin reyndist semsagt ekki það haldreipi sem dugði þegar í harðbakkann sló.  Þar við bættist að engin voru veðurskeytin en nef skipstjórans eina tækið til að skynja veðrabrigði og reyndist alls ekki óskeikult.

     Þegar kom fram á tuttugustu öldina fór að örla á þróun í hugsun þeirri að sjóslys væru ekki náttúrlögmál og hægt væri að gera ýmislegt til bjargar þegar illa færi.  Fyrst komu tæki til að bjarga mönnum úr skipum sem strönduðu nálægt landi, en seinna upp úr miðri öldinni fara að koma gúmbjörgunarbátar um borð í skipin.  Þegar svo flotbjörgunarbúningar koma til sögunnar á níunda áratugnum er loks hægt að tala um að sjómenn eigi raunhæfa möguleika til að komast af þegar slys verða langt frá landi.

     Landhelgisgæslan hefur einsog menn vita verið sá aðili sem hefur hvað mest komið að björgun sjómanna á hafi úti og hefur oft unnið afrek á þeim sviðum við slæmar aðstæður á litlum og vanbúnum skipum.  Seinni árin hefur einnig verið reynt að halda úti þyrlusveit í þessu skyni en fjárskortur háð starfseminni.  Þyrlusveitir Gæslunnar hafa þrátt fyrir það unnið björgunarafrek sem aldrei munu gleymast og farið langt út fyrir þau öryggismörk sem sett eru þeim til varnar.

    Á meðan herinn var á Keflavíkurflugvelli treystu stjórnvöld að mestu á tilvist þyrlusveitar hersins til björgunar sjóhröktum og gerðu enga tilraun til að verða sjálfbjarga á því sviði.  Þegar blessaður Kaninn fór stóðu menn steinhissa og klóruðu sér í hnakkanum.  Hvað gera bændur nú!  Jú, lausnin var að taka á leigu þyrlur og láta sem allt væri í himnalagi.  Fjandans leigan er bara svo há að við höfum ekki efni á að leigja þær lengur.  Nærtækt að kenna svokallaðri Kreppu um núna.

    Skítt með sjómennina, þeir hljóta bara að geta reddað sér sjálfir.  Höfum ekki efni á að halda úti einhverri fokking þyrlusveit sem kostar hellings pening.  Höfum reyndar  heldur ekki efni á að halda úti skipum til að líta eftir landhelginni og þyrftum helst að selja nýja varðskipið Þór sem við vorum að láta smíða úti í Chíle.  Ægir og Týr duga alveg þó þau séu að verða 40 ára gömul, enda aldrei nema annað þeirra á sjó í einu.

     Á miðunum umhverfis landið vinna þúsundir sjómanna árið um kring á hafsvæði sem talið er eitt það hættulegasta í veröldinni hvað varðar veður og sjólag.  Þyrlusveitin er lömuð og eitt varðskip siglir að jafnaði um landhelgi sem þyrfti ein fjögur skip til að líta sómasamlega eftir og sinna öryggi sjófarenda.  Þetta er til háborinnar skammar fyrir þjóð sem á mestallt sitt undir sjávarfangi. 

    Kannske erum við að færast á ný aftur til þeirra tíma sem þeir himnafeðgar fóru með öryggismálin.  Brátt verður helgistund í hverju skipi áður endum er sleppt og sjóferðabænin tekin upp aftur og róið í Jesú nafni.  Með fullri virðingu fyrir þeim feðgum tel ég öryggismálum sjómanna betur komið með því að efla landhelgisgæsluna verulega.  Ef það verður ekki gert segi ég einsog ágætur klerkur í skáldsögu Jóns Thoroddsen, Manni og Konu.  „Nú held ég það sé kominn tími til að biðja Guð að hjálpa sér".

Gústi Mar.